Hỏi:
Em ăn chay trường, thời gian gần đây em có biểu hiện chóng mặt, hoa mắt, da xanh. Em có đi khám bác sĩ và xét nghiệm máu. Bác sĩ kết luận em bị thiếu máu thiếu sắt. Xin hỏi bác sĩ có phải ăn chay nên bị thiếu máu. Em cần được điều trị như thế nào? Xin chân thành cảm ơn sự tư vấn của bác sĩ.
Đào Thị Mỹ Duyên – 35 tuổi – Hóc môn
 |
Trả lời:
Thiếu máu là sự giảm số lượng hồng cầu hoặc giảm số lượng huyết sắc tố ở máu ngoại vi dẫn đến máu thiếu oxy để cung cấp cho các mô tế bào trong cơ thể (hemoglobin là một phần của hồng cầu mang oxi). Khi không đủ hồng cầu hoặc có ít hemoglobin, máu sẽ không thể mang đủ oxi tới các cơ quan của cơ thể.
Thành phần chính của hồng cầu là hemoglobin (Hb). Hemoglobin còn gọi huyết sắc tố, đó là chromoprôtêingồm hai thành phần là nhân heme và globin
- Heme là một sắc tố đỏ. Mỗi heme gồm một vòng porphyrin và một ion Fe++ chính giữ. Một phân tử hemoglobin có bốn nhân heme, chiếm 5%. Hem có thể kết hợp với nhiều chất khác nhau. Nếu hem kết hợp với globin thì tạo thành Hb.
- Globin là mộtprôtêingồm bốn chuỗi polypeptid giống nhau từng đôi một.
Sự thiếu hụt các nguyên liệu để tạo nên huyết sắc tố (Hb) là một trong những nguyên nhân thường gặp trong bệnh thiếu máu. Các chất cần thiết cho tạo máu hay bị thiếu thường là: sắt, vitamin B12, acid folic, vitamin C, protein.
Những người ăn kiêng thịt và các sản phẩm từ động vật như sữa, pho mai, trứng…sẽ có nguy cơ tiềm tàng bị thiếu máu do thiếu sắt hoặc do thiếu vitamin B12
- Thiếu máu do thiếu sắt: đây là thể thông thường nhất của thiếu máu do không đủ lượng sắt trong máu. Sắt là thành phần chính của hemoglobin. Thiếu máu thiếu sắt là một dạng thiếu máu nhược sắc: lượng huyết sắt tố trung bình của hồng cầu (TCMH) < 25pg. Thiếu máu với thể tích hồng cầu nhỏ: VGM < 72 fentolitres (fl). Hồng cầu nhỏ là triệu chứng huyết học bất thường được ghi nhận sớm nhất. Xét nghiệm máu có sắt huyết thanh (Fe) giảm, dự trữ sắt (Feritin) giảm. Chỉ số bảo hòa Transferrine giảm (chỉ số này là tỉ lệ giữa sắt huyết thanh và khả năng gắn sắt dưới dạng Transferrine). Transferrine còn gọi là Sidérophylline giúp chuyên chở sắt gắn vào hồng cầu.
Điều trị thiếu máu thiếu sắt: dùng các thực phẩm chứa nhiều sắt gồm thịt nạc đỏ, gan, cá, các loại đậu, rau lá xanh đậm, trứng, sữa. Nếu cung cấp bằng thực phẩm không đủ, bạn có thể uống viên thuốc sắt. Nên uống thuốc trong và sau khi ăn, kèm với thực phẩm giàu vitamin C (cam, quýt) để giúp hấp thu sắt. Không uống viên sắt chung với viên canxi, cà phê, trà vì chúng ngăn cản hấp thu sắt. Nên uống theo dướng dẫn của bác sĩ vì uống quá liều có thể gây hại gan, tim và tuyến tụy.
- Thiếu máu do thiếu vitamin B12, acid folic: do ăn uống không đủ (kiêng thịt và các chế phẩm từ động vật, sữa…) hoặc do một số bệnh lý như: dạ dày và ruột kém hấp thu vitamin B12. Ví dụ như khi hệ thống miễn dịch bị rối loạn (thiếu máu ác tính) ngăn cản sự hấp thu vitamin bình thường của hệ tiêu hóa. Dạ dày và ruột bị yếu, bị cắt đoạn ruột non, một số thuốc và sự di truyền có thể gây thiếu vitamin B12.
 |
Đặc điểm của thiếu máu do thiếu vitamin B12 giống với thiếu acid folic. Đây là loại thiếu máu hồng cầu to, huyết sắt tố giảm, Thể tích hồng cầu trung bình VGM tăng > 100 fentolit số lượng bạch cầu giảm, bạch cầu hạt phân mui nhiều, tiểu cầu giảm nhẹ, trong máu tủy có nhiều nguyên hồng cầu khổng lồ. Định lượng vitamin B12 Thấy giảm dưới 100 picpgram/ml (bình thường : 150 – 1000pg.ml).
Điều trị thiếu máu do thiếu vitamin B12: ăn các thực phẩm có vitamin B12 và axit folic như trứng, các sản phẩm từ sữa, rau bó xôi và chuối. Trường hợp nặng không điều chỉnh được bằng chế độ ăn thì có thể dùng vitamin B12 dưới dạng tiêm bắp, hiệu quả rất nhanh.
Thân chào bạn
Ths.Bs Trung Phan
Bình luận