Ðức Giám mục Theodoric Borgognoni (1205 - 1296), hay Ðức Theodoric xứ Lucca của Ý, được người đời sau nhớ đến như là một trong những nhà phẫu thuật giỏi nhất vào thời Trung Cổ.
Là tu sĩ dòng Đaminh và sau đó là Giám mục Cervia, Đức cha Borgognoni là thầy thuốc đã giới thiệu và tích cực lan truyền các liệu pháp y khoa quan trọng vào thời Trung Cổ. Nhờ ngài, các bác sĩ thời đó thực hành sát trùng cơ bản và sử dụng thuốc gây mê trong phẫu thuật.
![]() |
Bác sĩ riêng của Đức Giáo Hoàng
Đức cha Theodoric Borgognoni chào đời tại một ngôi làng nhỏ ở Lucca (Ý) vào năm 1205. Theo một số tài liệu, ngài chính là con trai và là môn đồ của bậc thầy y khoa Hugh Borgognoni, bác sĩ hàng đầu vào thời ấy. Trong thời gian học y ở Đại học Bologna, chàng trai trẻ đã trở thành tu sĩ dòng Đaminh. Đến thập niên 1240, vị tu sĩ trở thành bác sĩ riêng của Đức Giáo Hoàng Innocent IV. Năm 1262, cha Theodoric được tấn phong Giám mục Bitonto. Bốn năm sau, ngài được bổ nhiệm làm Giám mục Cervia (tỉnh Ravenna) và giữ vị trí này cho đến khi qua đời vào năm 1296.
Bên cạnh các sứ vụ phục vụ Giáo hội và cộng đoàn Dân Chúa, Đức cha Borgognoni rất yêu thích vai trò làm bác sĩ phẫu thuật. Nhờ vào năng lực y khoa hơn người, ngài là bác sĩ được nhiều nhân vật lãnh đạo vào thời đó tín nhiệm, trong đó có Đức Giáo Hoàng.
![]() |
Đức cha Borgognoni đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của kinh nghiệm và quan sát từng bệnh nhân, thay vì áp dụng mù quáng dựa trên các tài liệu y khoa thời xưa. Ngài cho rằng cách làm cũ có thể gây ra tình trạng nhiễm trùng vết thương, và đề nghị thay thế bằng việc sát trùng, làm sạch vết thương trước khi khâu lại. Băng gạc y khoa được yêu cầu nhúng vào rượu như là hình thức sát trùng. Ngài cũng khuyến khích sử dụng thuốc mê trong phẫu thuật. Hỗn hợp thuốc gây mê được điều chế từ dung dịch thuốc phiện, hoa kim ngân, nước ép dâu tằm, cây thường xuân và những chất khác. Dung dịch được thấm vào bông gạc trước khi để lên mũi bệnh nhân làm gây mê.
Bên cạnh hoạt động phẫu thuật, Đức cha Borgognoni còn dành thời gian để viết sách về đề tài thú y và nghề nuôi chim ưng.
![]() |
Đóng góp y khoa quan trọng
Đức cha Theodoric nổi tiếng nhất với tuyển tập y khoa Cyrurgia, gồm bốn quyển, viết vào thập niên 1260 và bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau của phẫu thuật, từ điều trị các vết thương ngoại khoa, nội khoa và tình trạng gẫy xương. Nội dung của của tuyển tập này đi ngược lại nhiều phương pháp phẫu thuật truyền thống thời bấy giờ, vốn được lưu truyền từ các bác sĩ Hy Lạp cổ đại và Ả Rập. Cyrurgia được các thế hệ sau công nhận là đóng góp quan trọng của Đức cha Borgognoni đối với nền y khoa phương Tây.
![]() |
Ở phần điều trị vết thương, Đức cha viết: “Cần lưu ý không để vết thương xuất hiện mủ, vì đây là sai sót lớn nhất có thể kéo dài thời gian điều trị”. Cách lập luận này hoàn toàn khác với y khoa truyền thống lưu truyền từ thời Hy Lạp cổ đại. Bên cạnh đó, Đức cha Borgognoni tích cực khuyên xử lý để vết thương khô ráo, giúp nhanh lành.
Ngài cũng viết về cách điều trị các chấn thương lồng ngực và ruột, nhấn mạnh tầm quan trọng tránh nhiễm trùng khi xử lý các chất trong ruột. Quyển cuối của tuyển tập y thư Cyrurgia đề cập các chấn thương ở đầu và một số căn bệnh như ung thư. Đến nay, phương pháp chẩn đoán trật khớp vai của Đức cha, bằng cách dùng tay đang bị đau chạm vào phần tai hoặc vai đối diện, vẫn tiếp tục được các bác sĩ thời nay sử dụng. Trong quá trình nghiên cứu và soạn sách, Đức cha Borgognoni đã thiết lập tiêu chuẩn mới cho điều trị và ngăn chặn nguy cơ diễn biến xấu hậu phẫu. Ngài cũng đặt lại vấn đề về những cách điều trị cũ và đưa ra những phương pháp mới trong việc điều trị tình trạng trật khớp và gẫy xương.
![]() |
Những phương pháp phẫu thuật của vị giám mục dòng Đaminh sau này được một trong các học trò là danh y Henri xứ Mondeville áp dụng thành công. Bác sĩ Henri sau đó trở thành cha đẻ của ngành phẫu thuật Pháp.
HỒNG HOANG
Bình luận