Hiệp hành hội ý lắng nghe và phân định

Đức Phanxicô là người không chỉ nghe, nhưng còn lắng nghe. Lắng nghe, chứ không phải nghe. Vì để nghe, thì chỉ cần có tai, còn để lắng nghe thì cần phảicó tâm hồnnữa. Trong tiến trình Thượng Hội đồng Giám mục thế giới XVI, vấn đề ưu tiên để trở thành một “Giáo hội hiệphành” hơn,đó làcùng nhau lắng nghe và phân định.

Sau đây tôi xin chia sẻ ít điều mục vụ về: “Hiệp hành hội ý lắng nghe và phân định”.

Lắng nghe

Khi Đức Thánh Cha Phanxicô chọn “lắng nghe” làm chủ đề cho Ngày Thế giới Truyền thông xã hội lần thứ 56, năm 2022, ngài nghĩ đến sự cô đơn làm tê liệt tương quan. Không phải ngẫu nhiên, chúng ta đọc thấy trong sứ điệp, “khả năng lắng nghe xã hội trở nênquý giáhơn bao giờ hết vào thời gian bị tổn thương bởi đại dịch”. Đối với Đức Thánh Cha, “chúng ta phải lắng nghe và lắng nghecách sâu xa, cách riêngtình trạng bất ổnxã hội gia tăng do sự chậm lại hay việc ngưng các hoạt động kinh tế”. Vì thế, để có thể nắm bắt ước muốn được lắng nghe, chúng ta cần tái khám phá sự cần thiếtxích lại gần nhau. Như Đức Thánh Cha gợi ý, chỉ khi chúng ta đến gần người kia hơn, nếu chúng ta trở thànhhàng xómcủa họ, nếu chúng tacùng nhịp đập trái timvới họ thì chúng ta mới có thể thực sự lắng nghe họ. Ngàinhấn mạnh: “Nếukhôngtrở thành một Giáo hội hiệphành, chúngtasẽrấtkhó giải quyết,rấtkhó đểđi sâu hơn về mặt thần học vàomột số vấn đề mà mọi người đang đặt ra”.

Phân định

Phân định tự nhiên. Đơn giản là một sự phân biệt. Khi phân biệt, người ta phải biết phân tách mọi sự cách rạch ròi.Phân định là: “nhận thấy bằng mắt hoặc bằng trí tuệ, khác biệt coi như tách biệt nhau; phân biệt”.Như tốt - xấu; thành công - thất bại; thuận - nghịch; thiện - ác; vui - buồn…

Phân định xã hội. Nắm bắt, xử lý và định hướng, định hình và định hành thông tin. Định hướng, thuộc tầm nhìn, do các nhà trí thức, chuyên môn; định hình dành cho phụ nữ; định hành dành cho thanh niên. Ở đâu, giới trẻ không thực hành, thì ở đó, đất nước, xã hội không có tương lai.

Phân định thiêng liêng. Từ điển Công giáo của Hội đồng Giám mục Việt Nam định nghĩa: “phânlà tách biệt, nhận xét;địnhlà xác quyết. Sự phân định thiêng liêng là việc phán đoán dựa trên đức khôn ngoan và sự hướng dẫn của Thần khí để nhận ra ý Chúa và làm theo sự thúc đẩy của Ngài. Khi nói đến phân định thiêng liêng, thánh Phaolô chỉ ra sự cẩn trọng và nhắc nhở: “Anh em đừng có rập theo đời này, nhưng hãy cải biến con người anh em bằng cách đổi mới tâm thần, hầu có thể nhận ra đâu là ý Thiên Chúa: cái gì là tốt, cái gì đẹp lòng Chúa, cái gì hoàn hảo” (Rm 12,2).Theo lời dạy của thánh nhân, chúng ta hiểu được rằng: nếu muốn sự phân định của chúng ta được diễn ra trong sự tương hợp với Thiên Ý, thì người phân định phải luôn luôn thoát ra khỏi những gì là trần thế và phải thay đổi cách nhìn, không thể theo nhãn quan và trí tưởng thuần túy của con người. Mục đích của việc phân định là đạt tới một tình yêu sáng suốt, dẫn tới sự tự do đích thực.Tóm lại, công việc “phân định là tiến trình lắng nghe và chọn lựa qua sự an bài của Chúa trong đời sống con người, để tìm kiếm và xác định hoàn cảnh và lời đáp trả đích thực đối với tình yêu của Chúa”. Gặp gỡ, đối thoại, lắng nghe nhau, lắng nghe Chúa Thánh Thần: “Cùng nhau cầu nguyện với Chúa Thánh Thần” với mục đích để “nhận ra Thánh Ý Chúa”. Đã có nhiều tấm gương ở Cựu Ước và Tân Ước về sự vâng phục, lắng nghe Thiên Chúa. Như Salômôn đã thưa: “Xin cho con một tâm hồn biết lắng nghe, để phân định phải trái. Hầu lãnh đạo Dân Chúa”; như Môisê: “Ơn nói tiên tri thuộc về toàn Dân”. Chúa Giêsu Kitô, Đấng xây dựng Giáo hội của mình, với gương phục vụ và giới răn “Mến Chúa, Yêu người”, đã “thuận theo Thánh ý Cha hoàn toàn”. Phêrô và các tông đồ, trong công nghị: “Cùng với Thánh Thần chúng tôi quyết định”.

Áp dụng

“Sự phân định là cội nguồn,là bảo mẫu của mọi nhân đức; thiếu sự phân địnhthì không có nhân đức nào là hoàn hảo và bền vững”(Giáo phụ Cassianô).Giáo hội hiệp hànhcung cấp một diễn đàn để bày tỏcảnhững bất đồng, lo lắng và xung dột. Hiệphànhmang lạikhông gian nơi chúng ta có thể chia sẻ nỗi sợ hãi và niềm vui, sự chắc chắn và nghi ngờ, ước mơ của chúng ta. Rõ ràng, có những ước mơ có thể thành hiện thực, có những ước mơ không thể. Có những ước mơ có thể thành hiện thựcvào ngày mai, có những ước mơ cần thêm thời gian. Không có gì thực sự khiến lo lắng khichúng tatôn trọng các nguyên tắc cănbản của Giáo hội Công giáo. Vì vậy, Thượng Hội đồng trêntoàn cầu“hướng đếnmột Giáo hội hiệp hành”sẽvư?t xa?h?n m?t H?i ngh??c?a c?c gi?m m?c t?i?Vatican v?o th?ng 10 n?m 2023 s?p t?i. Th??ng H?i ??ng kh?ng c? k?t th?c, s? kh?ng c? k?t th?c, b?i v? m?t khi ti?n tr?nh ?? b?t ??u, n? s? ti?p t?c, th?m ch? sau ng?y 23 th?ng 10. M?t khi con ng??i ?? kh?m ph? ? mu?n c?a Thi?n Ch?a, ch? ? Thi?n Ch?a m?i ??a ??n s? gi?i ph?ng v? t? do ??ch th?c. B?i l?, c?n ?ợt xahơn một Hội nghịcủa các giám mục tạiVatican vào tháng 10 năm 2023 sắp tới. Thượng Hội đồng không có kết thúc, sẽ không có kết thúc, bởi vì một khi tiến trình đã bắt đầu, nó sẽ tiếp tục, thậm chí sau ngày 23 tháng 10. Một khi con người đã khám phá ý muốn của Thiên Chúa, chỉ ý Thiên Chúa mới đưa đến sự giải phóng và tự do đích thực. Bởi lẽ, cần “phải có khả năng phân định ý Chúa giữa muôn vàn ý khác”.Phân định để giúp biết được đâu là ý con người, đâu là ý của ma quỷ, đâu là thánh ý Thiên Chúa. Hiển nhiên ý con người, ý của ma quỷ luôn thỏa mãn nhu cầu củathân xácvà luôn luôntrái ngượcvới thánh ý Thiên Chúa. Như chúng ta đã biết, đường lối của Thiên Chúa không phải là đường lối của con người; cho nên tìm ra ý Chúa, đường lối của Thiên Chúa mà thực hiện là một điều rất khó. Kinh nghiệm tu đức cho thấy “Thánh ý Chúa bao giờ cũng là thánh giá đi kèm”. Trong cuộc sống, mấy ai hiểu được, tìm được ý Chúa một cách rõ ràng. Ý Thiên Chúa thường thanh luyện con người ngang qua kinh nhiệm đau khổ, ví như “đau khổ quả là điều hữu ích, để giúp con học biết thánh chỉ Ngài” (Tv 119,71). Tìm ý Chúa đã là một điều khó, nhưng đưa ra đường hướng để làm theo ý Thiên Chúa lại là điều khó hơn. Chúng ta biết Samuel, lắng nghe tiếng Thiên Chúa gọi ba lần trong đêm, ông kiên nhẫn, kiềm chế từ bỏ ý riêng của mình. Đón nhận và thực thi ý Chúa, bất chấp mọi khó khăn. Trong khi ý riêng, thì trái ngược với ý muốn của Thiên Chúa. Trong tình trạng đó, phân định được đâu là ý Thiên Chúa, đâu là ý riêng của mình. Và khi đã biết đó là ý Thiên Chúa thì ông đã mau mắn để thánh ý Thiên Chúa được thực hiện. Nói chung, phân định trong đồng hành thiêng liêng cần thiết đọc ra được ý Chúa qua từng biến cố trong cuộc sống. Qua những lúc thăng trầm, thành công cũng như thất bại, qua thử thách và ngay cả tội lỗi… mà vẫn nhận ra được đó là ý Thiên Chúa đang thực hiện trên cuộc đời của mình, đi vào tương quan với Thiên Chúa và với tha nhân. Trong thời đại hôm nay, đời sống cầu nguyện thinh lặng bản thân trước Thánh Thể là hết sức quan trọng, cần lưu ý.

Lắngnghe là thành phần thiết yếu đầu tiên của đối thoại tốt, nhất làlắng nghe những người: “hèn mọn”.Lắng nghe đòi hỏi kiên nhẫn, khiêm tốn. Cùng với Chúa Thánh Thần phân định. Trong sứ điệp gởi khóa họp khoáng đại của Ủy ban Tòa Thánh về Châu Mỹ Latinh ngày 26.5.2022, Đức Phanxicô đã cảnh báo và đồng thời khích lệ vượt qua não trạng giáo sĩ trị trong mọi lãnh vực và mời gọi phó thác cho Chúa Thánh Thần. Ngài lưu ý:Tính hiệp hành mà không có hiệp thông có thể trở thành chủ nghĩa dân túy trong Giáo hội. Ngài đề cập đếnhiệp thông vàtham gia,hoán cải mục vụ. Đ?c Th?nh Cha Phanxic? nh?n nh?n r?ng con ???ng hi?p h?nh c?a Gi?o h?i nguy?n th?y ?? bi?n m?t trong Gi?o h?i Latinh ?ang khi n? ???c g?n gi? n?i c?c Gi?o h?i ??ng Ph??ng. C? h?i hi?p h?nh l? th?i ?i?m th?ch h?p ???c d?ng cho s? ho?n c?i c? nh?n v? m?c v? to?n di?n. ??c Th?nh Cha nh?n m?nh r?ng ?i?u quan tr?ng l? d?nh ch? cho Ch?a Th?nh Th?n, m? kh?ng c??ức Thánh Cha Phanxicô nhìn nhận rằng con đường hiệp hành của Giáo hội nguyên thủy đã biến mất trong Giáo hội Latinh đang khi nó được gìn giữ nơi các Giáo hội Đông Phương. Cơ hội hiệp hành là thời điểm thích hợp được dùng cho sự hoán cải cá nhân và mục vụ toàn diện. Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng điều quan trọng là dành chỗ cho Chúa Thánh Thần, mà không cótham vọng biết trước tất cả mọi sự, điều vốn tạo nên nguy hiểmlớn lao nhất.Trong sứ điệp này, Đức Thánh Cha tuyên bố ngài dị ứng với lối suy nghĩ toàn vẹn và khép kín. Khi, vì “kiến thức khép kín” hay tham vọng, chúng ta nghĩ thống trị tất cả, thì chúng ta dễ rơi vào cám dỗ kiểm soát hoàn toàn, cám dỗ chiếm các không gian, đạt được sự thích đáng bề ngoài của những người muốn là “nhân vật chính”. Ngài thừa nhận rằng, lúc ban đầu Chúa Thánh Thần tạo nên “một sự hỗn độn nào đó” - chẳng hạn những gì đã xảy ra vào lễ Ngũ Tuần khi các chứng nhân nghĩ rằng họ đang ở giữa những người say rượu, nhưng tiếp đến đó là sựhài hòa từ mọi khác biệt.

Lm. Gioan Kim Khẩu Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)