Tháng Mân Côi về, gợi lên cảm giác thân thuộc như một người quen cũ sau bao ngày xa cách nay chợt được hội ngộ. Khắp các cộng đoàn tín hữu, một bầu khí sốt mến, rộn ràng lan tỏa qua những lời kinh Mân Côi dâng Đức Mẹ. Trong bầu khí ấy, Hội đồng Giám mục Việt Nam (HĐGMVN) đã tổ chức Đại hội lần thứ XVI từ ngày 6 đến 10.10.2025, tại Tòa Giám mục Đà Lạt.
Kỳ họp này mang ý nghĩa đặc biệt, tiếp nối những định hướng quan trọng đã được đề ra từ Đại hội lần thứ XV (năm 2022 tại Hà Nội). Đại hội XV diễn ra ngay sau khi đại dịch Covid-19 lắng dịu, để lại bao mất mát nhưng cũng là dịp để Dân Chúa Việt Nam thể hiện mạnh mẽ tình liên đới, trách nhiệm và lòng nhân ái. Từ hàng giáo sĩ đến giáo dân, mọi thành phần đã tích cực cộng tác, dấn thân vào công cuộc đẩy lùi dịch bệnh, cứu giúp người nghèo khổ. Trên nền tảng tinh thần đó, khóa họp tháng 10 năm 2022 đã đưa ra kim chỉ nam cho đời sống Giáo hội Việt Nam là tiếp tục tỏa lan tinh thần dấn thân, dựng xây Giáo hội và xã hội trên nền tảng Tin Mừng, yêu thương. Thư chung HĐGMVN năm 2022 với chủ đề trọng tâm là “Về một Giáo hội hiệp hành” đã cụ thể hóa chương trình mục vụ ba năm, tập trung “Củng cố sự hiệp thông” (2023), cổ võ “Tham gia đời sống Giáo hội” (2024), và chú tâm đến sứ vụ “Loan báo Tin Mừng” (2025).
Nhìn lại hành trình đã qua trên khắp ba giáo tỉnh, có thể thấy tinh thần hiệp hành và sẻ chia đã thể hiện xuyên suốt ở các sinh hoạt, không chỉ trong cộng đoàn Công giáo mà còn lan tỏa ra cộng đồng xã hội. Ngay từ Đại hội tại Hà Nội, HĐGMVN đã chấp thuận thử nghiệm đề án Thư viện điện tử và dự án số hóa dữ liệu Giáo hội. Một thành quả nổi bật, được đón nhận tích cực sau đó là sự ra đời của ứng dụng “Giờ lễ” trên điện thoại di động vào tháng 6 năm 2023, giúp tín hữu dễ dàng tìm kiếm giờ lễ và địa điểm nhà thờ, mang lại tiện ích đáng kể. Nhiều giáo phận cũng đã nhanh chóng nắm bắt xu hướng chuyển đổi số, chẳng hạn như giáo phận Xuân Lộc tích hợp thẻ linh mục có chức năng xác minh thông tin nhanh chóng bằng mã QR. Những bước tiến này cho thấy sự hiệp hành của Giáo hội trong việc tận dụng công nghệ hiện đại để phục vụ Dân Chúa tốt hơn.
Tại kỳ họp thứ I/2024, HĐGMVN đã ban hành Bộ quy tắc về thủ tục hôn phối tại Việt Nam. Bộ quy tắc này đã tạo sự thống nhất, giảm bớt những thủ tục rườm rà, chồng chéo, giúp việc cử hành bí tích hôn phối trên toàn quốc được nhanh gọn, mà vẫn đảm bảo các yêu cầu cần thiết. Đây là một hành động mang tính hiệp hành lớn đối với giáo hữu. Cũng trong kỳ họp này, với tinh thần trách nhiệm, các vị mục tử đã đặc biệt quan tâm đến mục vụ giới trẻ, thiếu nhi và người chưa thành niên. “Tiểu ban Tư vấn Bảo vệ trẻ vị thành niên” đã được thiết lập, kéo theo việc thành lập văn phòng tiếp nhận trình báo liên quan đến giáo sĩ và tu sĩ lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên và những người dễ bị tổn thương, cùng với việc đưa ra “Các Quy tắc đạo đức ứng xử trong mục vụ” áp dụng cho Giáo hội Việt Nam liên quan đến trẻ vị thành niên.
Nhằm củng cố đức tin và gia tăng lòng mến, nhiệm kỳ vừa qua HĐGMVN đã quyết định nâng Trung tâm Hành hương kính các Thánh Tử Đạo Việt Nam tại Sở Kiện (Tổng Giáo phận Hà Nội) thành “Trung tâm Hành hương toàn quốc” thứ hai của Giáo hội tại Việt Nam (sau La Vang). Đặc biệt, các Đức Giám mục đang hoàn thiện bản văn “Hướng dẫn việc hiếu kính tổ tiên”, một văn kiện quan trọng, giúp tín hữu Việt Nam thực hành đức tin cách hòa hợp với truyền thống văn hóa dân tộc.
17 Ủy ban của HĐGMVN đã duy trì và triển khai nhiều sinh hoạt, dự án thăng tiến con người với sự dấn thân âm thầm nhưng đầy giá trị. Ủy ban Kinh Thánh đã giúp biên dịch và hoàn thiện nhiều tài liệu quan trọng như toàn bộ bản văn Kinh Thánh Tân Ước, bản dịch Ngũ Thư... Ủy ban Giáo dân thường xuyên tổ chức các khóa họp, đào tạo, hun đúc tinh thần Kitô hữu, khích lệ sự dấn thân, dựng xây quê hương. Ủy ban Phụng tự kịp thời đưa ra những chỉ dẫn quan trọng, đặc biệt là hướng dẫn phụng vụ cho Năm Thánh 2025, đặc biệt là đã được Tòa Thánh chuẩn y và đang chuẩn bị in bộ Sách Lễ Rome bản mới.
Ủy ban Loan báo Tin Mừng đã hoàn thiện kế hoạch lộ trình 9 năm (2025-2033) hoạt động loan báo Tin Mừng, hướng tới kỷ niệm 500 năm Tin Mừng hiện diện tại Việt Nam. Trong mục vụ Đối thoại Liên tôn, Đại kết, ở từng giáo phận và từng xứ đạo đều nhuần thấm tinh thần đại đồng, khiêm tốn học hỏi, nối kết chan hòa.
Và còn nhiều nữa, sự đóng góp trong niềm vui hiệp hành…
Sự hiệp thông của Giáo hội tại Việt Nam không chỉ giới hạn trong nội bộ mà luôn mang tinh thần Công giáo, vị tha nhân và liên tục. Nhiều năm qua, thiên tai, bão lũ đã tác động mạnh mẽ đến đời sống người dân. Trong cơn bão Yagi (tháng 9 năm 2024), tại cuộc họp thường niên kỳ 2/2024 của HĐGMVN, Chủ tịch HĐGMVN - Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng - đã kêu gọi các vị giám mục khắp 27 giáo phận khuyến khích các thành phần Dân Chúa hỗ trợ cho bà con những vùng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Rồi mùa khô năm 2024, khi miền Nam gặp cơn nắng hạn kéo dài, hạn mặn làm đời sống bà con thêm khó khăn, các linh mục, tu sĩ và giáo dân cũng đã tiếp tế kịp thời. Hay bão Bualoi mới đây đã gây thiệt hại nghiêm trọng cả người và của, các xứ đạo, dòng tu một lần nữa lên đường, trao quà tặng yêu thương, đắp bồi tình huynh đệ.
Nhiệm kỳ vừa qua của HĐGMVN cũng chứng kiến những diễn biến tích cực trong quan hệ Việt Nam - Vatican. Các vòng đàm phán của Nhóm công tác hỗn hợp tiếp tục gặt hái hoa trái. Đỉnh điểm là sự kiện hai nước ký kết Thỏa thuận về Quy chế của Đại diện Thường trú Tòa Thánh và về Văn phòng Đại diện Thường trú của Tòa Thánh tại Việt Nam vào năm 2023. Sau thỏa thuận này, Đức cố Giáo Hoàng Phanxicô đã gởi thư khích lệ 7 triệu người Công giáo Việt Nam. Ngài khẳng định: “Hội Thánh tại Việt Nam đã chứng tỏ mình là men trong xã hội, bằng cách đồng hành với sự phát triển của xã hội và đóng góp vào sự phát triển ấy với tư cách là những tín hữu có trách nhiệm và đáng tin”. Và cũng nhấn mạnh việc các tín hữu phải thể hiện căn tính của mình “qua việc xây dựng Hội Thánh bằng cách cộng tác vào sinh hoạt mục vụ với tinh thần đồng trách nhiệm, hoặc một cách đặc biệt, đem tinh thần Phúc Âm vào các thực tại trần thế, họ sẽ thể hiện căn tính của mình là người Kitô hữu tốt và công dân tốt. Trong viễn cảnh này, khi thực hiện được những điều kiện thuận lợi cho việc thực hành tôn giáo cách tự do, các tín hữu Công giáo sẽ có thể tăng cường đối thoại và mang lại niềm hy vọng cho đất nước”. Chủ tịch HĐGMVN, Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng, khi trả lời phỏng vấn báo Công giáo và Dân tộc về sự kiện quan trọng này, đã đánh giá sự tham gia của Hội Thánh tại Việt Nam có ý nghĩa nhất định: “Đó là các thành phần Dân Chúa kiên trì và trung thành sống Phúc Âm trong mọi hoàn cảnh và trong từng lãnh vực của đời sống xã hội”. Có thể nói, đó cũng chính là tinh thần hiệp hành, dấn thân “Sống Phúc Âm giữa lòng dân tộc” mà tín hữu tại Việt Nam vẫn luôn nhiệt thành qua bao năm tháng.
NGUYỄN HÙNG LUÂN
Bình luận