Răng đen có một lịch sử lâu dài có lẽ vài ngàn năm. Nó được tôn vinh là văn hóa dân tộc Việt Nam. Nó ngự trị trên ngai như một bà chúa. Nó khống chế từ mỹ thuật đến đạo đức.

Thấy số phận của răng đen, mình thảng thốt nhìn lại lịch sử truyền giáo mà lo âu. Vì quá tự tin, đã có lúc người truyền giáo nhiệt tâm kết án và loại trừ.