Tuần đầu tiên của Thượng Hội đồng

Mỗi tuần làm việc sẽ bắt đầu với một báo cáo đề dẫn của ĐHY Peter Erdo, vị Tổng Tường trình viên Thượng Hội đồng (THĐ), tiếp theo là chứng từ của một đôi vợ chồng dự thính viên và các bài tham luận của các nghị phụ, sau cùng là thảo luận tại các nhóm nhỏ.

Ý kiến của từng nhóm sẽ được trình bày trong phiên họp toàn thể cuối mỗi tuần. Ngay sau ngày khai mạc, các nghị phụ chia thành 13 nhóm ngôn ngữ (1 nhóm tiếng Đức, 4 nhóm tiếng Anh, 3 nhóm tiếng Pháp, 3 nhóm tiếng Tây Ban Nha và 2 nhóm tiếng Ý).

1. CÔNG NGHỊ VỀ CHĂM SÓC MỤC VỤ

Trong diễn văn ở phiên khoáng đại đầu tiên, Đức Hồng y Péter Erdo nhận xét rằng có nhiều yếu tố tiêu cực đang ảnh hưởng đến đời sống gia đình ngày nay, bao gồm nghèo đói, chiến tranh, biến đổi khí hậu, thuyết tương đối về đạo đức và chủ nghĩa cá nhân.

Một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm là đề nghị của ĐHY Walter Kasper về việc xem xét cho người ly dị tái hôn được rước lễ trong một số trường hợp nhất định. Những mối quan tâm khác tại THĐ: các tác động tiêu cực của “hệ tư tưởng giới tính”; trào lưu “thực dân hóa ý thức hệ” của một số tổ chức từ thiện phương Tây đang thực hiện với các nước đang phát triển; hoàn cảnh của người tị nạn; tình trạng các tín hữu Kitô ở Trung Đông; sự hỗ trợ của Giáo hội cho các gia đình đang gặp khó khăn trong việc đáp ứng những đòi hỏi của hôn nhân Kitô giáo.

Chiều 5.10, tại phòng báo chí Vatican, cha Federico Lombardi, Đức TGM Bruno Forte, ĐHY Peter Erdo và ĐHY André Vingt-Trois đã trình bày nhận định về ngày đầu tiên của Thượng Hội đồng Giám mục (THĐGM) về gia đình. Các vị đặc biệt nhấn mạnh rằng THĐ là một công nghị về chăm sóc mục vụ và sẽ không dẫn đến những thay đổi về tín lý. ĐHY Vingt-Trois chia sẻ ấn tượng đầu tiên của ngài về THĐ là “một sự đa dạng rộng khắp về mặt địa lý của các thành viên tham gia, trong đó bao gồm các thành viên của cả các Giáo hội Latinh và Đông Phương; nhưng tất cả đều tề tựu quanh Đức Giáo Hoàng”, theo hãng tin Zenit.

Trong cuộc họp báo bên lề Thượng Hội đồng ngày 8.10, Đức Thượng Phụ Youssif III Younan, Giáo chủ Công giáo Siriac có trụ sở ở Liban, chia sẻ về những vấn đề nóng bỏng của khu vực Trung Đông và nhiệm vụ giúp đỡ, củng cố niềm tin cho các tín hữu. Đức thượng phụ Younan cho biết: ”Khác với Châu Phi, tại Trung Đông, Kitô giáo đang giảm sút nghiêm trọng. Các gia đình đang phải đối mặt với những thử thách kinh khủng, đặc biệt là tại Iraq và Syria”.

Nội dung tổng quát phần phát biểu của các nghị phụ trong phiên khoáng đại thứ 7 vào chiều 10.10 chủ yếu tái khẳng định sự cần thiết phải bảo tồn đức tin. Có một số nghị phụ nhấn mạnh rằng Giáo hội phải tháp tùng những người bị tổn thương. Theo đó, các nghị phụ cũng nói về thủ tục cứu xét để tuyên bố hôn nhân vô hiệu, theo Tự sắc “Mitis Iudex - Vị thẩm phán hiền từ” ĐTC Phanxicô mới công bố ngày 8.9 và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 8.12 tới đây. Thủ tục mới vẫn luôn cần được áp dụng nghiêm túc và chính xác. Có nhiều nghị phụ bàn về điều gọi là “con đường thống hối” để những tín hữu ly dị tái hôn có thể được lãnh nhận các bí tích. Ngoài ra, các ngài tái khẳng định mối liên hệ giữa đạo lý và lòng từ bi, đồng thời nhắc nhở rằng vấn đề ở đây không phải là xác định điều gì được phép và điều gì bị cấm.

Một số nghị phụ nhận định rằng để tránh thất bại trong hôn phối, điều quan trọng nhất là chuẩn bị kỹ hôn nhân: lâu dài, sâu xa và có thể chia thành 3 giai đoạn “xa, gần và tức khắc” để chứng tỏ cho người trẻ thấy rằng tin mừng về gia đình không phải là một ảo tưởng và cũng không phải là một sự hạn chế hoặc gánh nặng, nhưng là một ơn ban của Thiên Chúa mà ta cần chấp nhận. Hôn nhân là nguồn mạch sự thánh hóa và sức mạnh, hôn nhân có liên hệ tới toàn thể đời sống Kitô qua gia đình. Ngoài ra, còn các đề tài khác như về mục vụ giới trẻ, hội nhập văn hóa, bạo hành trong gia đình, hôn nhân khác đạo - nhất là tại các nước có đa số dân theo Hồi giáo cũng được nhắc tới.

2. PHÂN ĐỊNH ƠN GỌIGIA ĐÌNH

Trải qua hơn một tuần họp bàn, chủ đề nổi bật nhất của các báo cáo là nhu cầu cần thiết phải có cách tiếp cận tích cực với hôn nhân Công giáo. Đến nay các nghị phụ đã bước sang phần thứ hai trong Tài liệu làm việc của THĐ, với tiêu đề “Phân định ơn gọi gia đình”. Theo Đài Radio Vatican, cha Federico Lombardi, phát ngôn viên Tòa Thánh cùng cha Thomas Rosica CSB và các cặp vợ chồng đã tham dự họp báo về THĐ vào trưa 12.10. Họ cho biết các giám mục đã đưa ra một đề xuất đáng chú ý: “huấn luyện” và đồng hành nhiều hơn với các cặp vợ chồng từ khi chuẩn bị đến sau khi họ cưới nhau. Các nghị phụ đều nhất trí rằng cần phải khai triển các công tác mục vụ hướng đến các tình huống đa dạng phản ảnh đời sống gia đình ngày nay. Việc cho phép người ly dị tái hôn và những người chỉ kết hôn theo dân luật đã được các tham dự viên Thượng Hội đồng thảo luận, không chỉ nói tới việc lãnh bí tích Thánh Thể thôi mà là mọi bí tích nói chung.

Một số nghị phụ gợi ý rằng Thượng Hội đồng là cơ hội không nên bỏ lỡ để Giáo hội tỏ lòng bác ái. Một góp ý khác cho rằng Giáo hội cần giảng dạy sự thật về hôn nhân Kitô giáo nhưng phải yêu thương đồng hành với những người đang bị tổn thương. Có vị khuyến khích Giáo hội trở về nguồn để xem lại việc phát triển có tính lịch sử về thần học, tín lý và các bí tích để ý thức sâu xa hơn về các lãnh vực này. Các nghị phụ cho thấy muốn đề cao nhiều gia đình đang cố gắng giữ gìn đời sống hôn nhân trong các điều kiện khó khăn.

Đức cha Joseph Kurtz, TGM giáo phận Louisville, Chủ tịch HĐGM Mỹ nói rằng ngài thấy làm việc trong các nhóm nhỏ rất hữu ích vì việc này giúp các nghị phụ tham gia dễ dàng và hiệu quả hơn. ĐHY Tagle nhấn mạnh đây là một THĐ trong đó Giáo hội đang khẳng định tình yêu và quan tâm mục vụ của mình đối với các gia đình. Theo ngài, một số người rất mong có những tuyên bố về tín lý nhưng đây không phải là mục đích của THĐ này: “Chúng tôi khẳng định giáo huấn, chứ không thay đổi nó. Chúng tôi tìm các biện pháp để đem lại sức sống mới cho các gia đình”. Theo Đức Hồng y Tagle, câu hỏi quan trọng chính là: “Chúng ta giúp họ sống tín lý bằng cách nào?”.

Thảo Nguyễn