Người trẻ sống tình huynh đệ trong gia đình

Ðồng hành với người trẻ trong đời sống gia đình

NGƯỜI TRẺ SỐNG TÌNH HUYNH ĐỆ TRONG GIA ĐÌNH

Có một sự trùng hợp dường như ngẫu nhiên, nhưng tôi cho là do ý định quan phòng nhiệm mầu của Thiên Chúa, khi chương trình mục vụ của Giáo hội Việt Nam và Giáo huấn của Giáo hội trong những năm vừa qua thường xoay quanh đơn vị căn bản của xã hội và Giáo hội, là gia đình. Thật vậy, ngay cả khi Giáo hội Việt Nam hướng đến các bạn trẻ, thì cũng đã dành một năm “đồng hành với các bạn trẻ trong đời sống gia đình”, với những chỉ dẫn khá trùng khớp với Giáo huấn của Giáo hội hoàn vũ, mà cụ thể là của Ðức Thánh Cha Phanxicô.

TỪ BÀI GIÁO LÝ CỦA ÐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ

Trong bài Giáo Lý củaÐức Thánh Cha Phanxicô được ban hành ngày 18 tháng 2 năm 2015 tại buổi triều yết chung ởquảng trường Thánh Phêrô, trong chu kỳ Giáo lý về Gia đình, ngài khẳng định rằng: “Mốidây liên hệ huynh đệcó một vị trí đặc biệttrong lịch sử dânThiênChúa,là lịch sửnhận được sự mặc khải củaNgài giữakinh nghiệmcủa nhân loại”. Ðức Thánh Cha trích dẫn Thánh vịnh 132: “Ngọt ngào tốt đẹp lắm thay, anh em được sống vui vầy bên nhau!” để cho thấy vẻ đẹp của mốitìnhhuynh đệ là một chủ đề khá quan trọng trong Cựu Ước và được thành toàn trong Tân Ước bởi chính Con Thiên Chúa làm người, hầu đón nhận con người vào trong gia đình Ba Ngôi Thiên Chúa, và mời gọi chúng ta là những môn đệ: “Các con hãy yêu mến nhau như Thầy đã yêu mến các con” (Ga 15,13), bởi lẽ: “Không có tình yêu nào lớn hơn tình yêu của người thí mạng vì bạn hữu mình” (Ga 15,13).

Tuy nhiên, câu chuyện Cain và Abel (St 4, 3-16) lại là mộtthí dụđiển hình cho cái kết của mốiliên hệ huynh đệ bịtiêu tan, đó là: tranh chấp, phản bộivàhận thù. Dựa vào đoạn Thánh Kinh trên, Ðức Thánh Cha diễn giải rất thiết thực: “Sau cái chết của Abel, Thiên Chúa hỏi Cain: ‘Abel, em con ở đâu?’ (St4,9a). Ðó là một câu hỏi mà Chúa tiếp lặp lạitrongmỗi thế hệ.Và thật đáng buồn, trong mọi thế hệ, người tacũngkhông ngừng lặp lạicâu trả lời bi thảm của Cain: ‘Con không biết.Conlà người giữ emconsao?’ (St4,9b)”. Ngài cho rằng đây là một thực tế đáng buồn trong nhiều gia đình hiện nay: “cóbao nhiêu anhchịem tranh chấp nhau vì những chuyện nhỏ nhặt, hoặc vì việc thừa kế, và sau đó không còn nóichuyện với nhau nữa,khôngcònchào hỏi nhaunữa”. Và như thế: “Việccắt đứt mối tình huynh đệgiữa anhchị em là mộtđiều rất tồi tệ chonhân loại”.

ÐẾN THƯ MỤC VỤ NĂM 2020 CỦA HỘI ÐỒNG GIÁM MỤC VIỆT NAM

Khai triển chủ đề mục vụ của năm 2021:“Ðồng hành với người trẻ trong đời sống gia đình”, ngoài lời mời gọi người trẻ tập sống tương quan căn bản với Thiên Chúa trong cầu nguyện và tập sống tương quan hiếu thảo với cha mẹ nơi gia đình, Hội đồng Giám mục Việt Nam còn xác định rằng gia đình chính là địa chỉ quan trọng nhất để người trẻ tập sống tương quan huynh đệ với anh chị em trong nhà (x. Thư Mục vụ 2020, số 6). Có lẽ không phải vô tình mà các vị chủ chăn của Giáo hội Việt Nam chú ý tới điều này. Chúng ta có thể nhận ra những biểu hiện tiêu cực của xã hội hiện đại có nguy cơ phá vỡ mối tương quan đặc biệt này:

- “Ðồng tiền băm nát tình anh em” là tựa đề bài báo được đăng trên Báo Phụ Nữ Online ngày 19.09.2019, nhằm lược qua một vụ án xảy ra gần đây liên quan đến xung đột của anh chị em ruột trong gia đình, mà nguyên nhân là những xung đột về vấn đề tiền bạc và của cải vật chất: anh trai truy sát cả nhà em ruột do tranh chấp đất đai ở Hà Nội, đâm trọng thương ba người trong gia đình em gái vì mâu thuẫn tiền bạc, em trai đâm chết anh ruột do mâu thuẫn từ việc vay vàng… Những vụ án huynh đệ tương tàn xuất phát từ nguyên nhân tiền bạc khiến không ít người thở dài sợ hãi vì đồng tiền mà người ta chém giết nhau một cách dễ dàng kể cả ruột thịt máu mủ. Nhiều người hoang mang trước sự xuống cấp của đạo đức xã hội, mà lý do là vì vật chất đang lên ngôi và đồng tiền đang chế ngự.

- “Hiện tượng sống ảo” là những hành động, việc làm xa rời với thực tế, họ tự tạo ra niềm vui cho mình qua những lượt tương tác trên mạng xã hội. Không thể phủ nhận được sức lan tỏa truyền thông của các trang mạng xã hội rất mạnh mẽ, tuy nhiên, cũng vì vậy mà giới trẻ hiện nay đã lạm dụng và sống ảo nhiều hơn. Hiện tượng này luôn kèm theo thực trạng là nhiều bạn trẻ thích “chụp ảnh tự sướng” để khoe khoang bản thân và thái độ “cuồng like” đến nỗi coi nó như thước đo những giá trị của con người. Từ đó đã tạo nên những “anh hùng bàn phím” thiếu văn hóa, thiếu nhân văn. Nếu như ngày xưa bọn trẻ thường tụ tập để chơi đùa với nhau trong gia đình hay tại xóm làng thì nay cho dù ở gần nhau chúng cũng cảm thấy xa lạ và không sự gắn bó với nhau nữa. Và như thế, khá nhiều người trẻ thấy lạc lõng và xa lạ trong chính gia đình của mình vì không nối kết được với anh chị em của mình bằng việc thiết lập mối tương quan huynh đệ!

- Một vấn đề lớn được đặt ra đối với các gia đình trẻ ngày nay: có những cặp vợ chồng ngại sinh con, không muốn có nhiều con cái. Phần lớn các gia đình trẻ hôm nay chỉ có một hoặc hai đứa con. Nếu gia đình nào chỉ có một đứa con duy nhất thì người con đó không có cơ hội để sống tình huynh đệ. Ðức Thánh Cha Phanxicô đã cảnh báo điều này: “Một xã hội với một thế hệ ích kỷ, không muốn có con cái quay quần bên mình, chỉ coi chúng như một mối bận tâm, một gánh nặng, một nguy cơ, đó là một xã hội đang bị vong thân (...) là những xã hội buồn thảm...” (Ðức Thánh Cha Phanxicô, Bài Giáo lý về Gia đình trong buổi Yết kiến chung, ngày 11.02.2015).

MỞ RỘNG TRỌN VẸN NƠI THÔNG ÐIỆP FRATELLI TUTTI

Ngày 03.10.2020, Ðức Thánh Cha Phanxicô đã ban hành thông điệp “Fratelli tutti - Tất cả anh em”, trong đó tình huynh đệ và bằng hữu là những phương thức được gợi ý để xây dựng một thế giới tươi đẹp, công bằng và hoà bình hơn. Trong bối cảnh khủng hoảng toàn cầu do dịch bệnh covid-19 lan tràn, Thông điệp chỉ ra rằng “không ai sống sót một mình” và đây thực sự là lúc “mơ về một nhân loại duy nhất” nơi đó tất cả chúng ta là “anh em của nhau”. Ðức Thánh Cha dựa vào dụ ngôn người Samaritanô nhân hậu trong Tin Mừng để kêu gọi mọi người loại bỏ một xã hội loại trừ - vứt bỏ, để xây dựng một xã hội đặt trên nền tảng của tình yêu, của sự công bằng, của tình liên đới, của sự hoà bình đích thực. Ðiều này chỉ có được trong một nền văn hoá gặp gỡ, một sự quan tâm lẫn nhau vì coi nhau như anh chị em trong một gia đình. Ðó là kết quả của tình huynh đệ đích thực.

Tình huynh đệtrước hết được hình thành trong gia đìnhgiữa anh chị em trong nhà với nhau. Tronggia đình,giữaanh chịem, người trẻhọccách chung sống giữangười với người trong tình huynh đệ, và đó là bước khởi đầu cho việc thiết lập tình liên đới trong xã hội. Có lẽ chúng ta khôngluôn ý thức điều này, nhưngchínhgia đìnhđưatình huynh đệvàothế giới! Từ kinh nghiệm đầu tiên nàyvềtìnhhuynh đệ, được nuôi dưỡng bởi nhữngtình cảm và sự giáo dục củagia đình, cáchsống huynh đệtỏasángnhư một lời hứatrên toàn thểxã hội vàtrêncác mối liênhệ giữa các dân tộc (x. Ðức Thánh Cha Phanxicô, Bài Giáo lý về Gia đình, ngày 18.02.2015).

Tình huynh đệ gia đình tỏa sángcáchđặc biệt khi mọi người ân cần, kiên nhẫn, baobọc lẫn nhau, nhất là thể hiện điều đó đối với những thành viênyếuđuối, bệnh tật,hoặctậtnguyền. Và điều này rõ ràng đang được lan tòa sâu rộng qua rất nhiều hình ảnh các người trẻ trong cơn đại dịch đang lăn xả cứu giúp những người đau khổ khốn cùng: chăm sóc bệnh nhân, cứu trợ người đói, giúp đỡ người neo đơn, chia sẻ cho những anh chị em trở về quê hương bằng rất nhiều yêu thương chân thành. Những người trẻ biết liên đới và sống tình huynh đệ đó chắc hẳn là họ đã sống trọn nghĩa đệ huynh trong chính gia đình của mình!

KẾT LUẬN

Xin được phép mượn chính lời của vị Cha chung của Giáo hội thay cho lời kết: “Ngày nay, hơn bao giờ hết, chúng ta cần phải mang tình huynh đệ vào trung tâm của xã hội kỹ thuật và quan liêu của chúng ta: rồi ngay cả tự do và bình đẳng cũng sẽ có được ngữ điệu thích đáng của chúng. Cho nên, chúng ta đừngnhẹdạ vìkinh ngạc hay sợ hãimà đánh mấtvẻ đẹp của kinh nghiệmvề mộttình huynh đệ phong phú giữaconcáitronggia đình. Và chúng ta đừngđánh mất niềm tin vàochiều rộngcủa chân trời mà đức tin có thể rút ra từ kinh nghiệm này, được chiếu soibởi phúc lành của Thiên Chúa” (Ðức Thánh Cha Phanxicô, Bài Giáo lý về Gia đình, ngày 18.02.2015).

Lm Phêrô Vũ Văn Hài, giáo phận Cần Thơ