“Tỷ lệ sinh ở TPHCM thấp nhất nước” là một dòng thông tin đăng ở các trang mạng xã hội và nhận lại rất nhiều ý kiến bình luận gần đây. Nhất là trong bối cảnh tháng 8 vừa qua, TPHCM đã nâng mức hỗ trợ cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi từ 3 triệu đồng lên 5 triệu đồng, đồng thời tầm soát miễn phí trước và sau sinh cho mẹ và bé diện nghèo, cận nghèo (chính sách hỗ trợ này được áp dụng từ cuối năm 2024).
Dù hiện thành phố vẫn trong thời kỳ dân số vàng, với 70,7% dân số ở độ tuổi lao động, nhưng số con trung bình của một phụ nữ TPHCM (cũ) tuổi sinh đẻ là 1.43, đang thấp nhất cả nước, đối mặt nguy cơ già hóa dân số và thiếu hụt lao động trong tương lai. Những năm qua, TPHCM (cũ) luôn có mức sinh thấp nhất cả nước, thấp hơn rất nhiều so với mức sinh thay thế mà Việt Nam đang duy trì (2-2.1 con/mẹ). Tình trạng này kéo dài sẽ tạo những thách thức lớn cho phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Sau khi đã sáp nhập với Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, vốn cũng là vùng sinh thấp nhất cả nước, do đó mức sinh ít hy vọng cải thiện.
Tuổi kết hôn lần đầu bình quân tại TPHCM hiện là 29.8 - cao kỷ lục tại Việt Nam và nhiều hơn gần 3 tuổi so với trung bình cả nước. Thành phố cũng đứng đầu bảng về tỷ lệ độc thân, với 36% người trưởng thành chưa lập gia đình, trong khi con số bình quân cả nước là 24%. Nỗi lo lắng của cư dân độ tuổi kết hôn, sinh đẻ ở đô thị lớn như TPHCM rất nhiều, đó là các áp lực liên quan đến kinh tế, công việc, nhà ở, cơ sở vật chất, dịch vụ y tế, giáo dục, chính sách hỗ trợ… Bởi lẽ chi phí nuôi dạy một đứa trẻ ở đô thị này ngày càng đắt đỏ, chưa tính đến các kế hoạch về cơ hội nghề nghiệp, việc làm, môi trường sống… Nhịp độ phát triển chóng mặt đã tạo áp lực về công việc cũng khiến những cặp vợ chồng không có thời gian chăm sóc con cái; rồi lo lắng về chỗ ở và hàng loạt khoản tiền sinh hoạt trong bối cảnh trượt giá, khiến nhiều người trì hoãn và từ chối sinh con. Thử đọc các ý kiến chia sẻ của người trẻ trên mạng xã hội, mới thấy gánh nặng cuộc sống hiện đại đã tác động đến quyết định trì hoãn hoặc thậm chí không sinh con của họ mạnh mẽ thế nào.
Để khuyến sinh lâu dài, rất cần có các giải pháp phù hợp cho những gia đình sinh đủ hai con. Trong đó chắc chắn không thể bỏ qua những hỗ trợ cơ bản, thiết thân như hỗ trợ viện phí, gói mua nhà ở xã hội, thay đổi hình thức trông trẻ mầm non, miễn giảm thuế thu nhập cá nhân, điều chỉnh chế độ nghỉ thai sản… Khuyến sinh bằng thưởng tiền như hiện nay rõ ràng chưa đủ làm người dân trẻ tăng “động lực”. Có một thực tế là nhiều nước cũng đã gặp vấn đề tương tự và đã có rất nhiều các chính sách khuyến sinh, nhưng gần như chưa có quốc gia nào đạt kết quả như mong muốn. Về mặt tuyên truyền, phải làm sao để thay đổi nhận thức xã hội, xóa bỏ tâm lý sợ sinh con; thay đổi tư duy vai trò của nam giới, để việc nuôi dạy con cái là trách nhiệm của cả hai vợ chồng, giảm áp lực cho người phụ nữ…
PHONG DIỆP
Bình luận