Theo Hiệp hội An ninh mạng quốc gia công bố ngày 16.12 vừa qua, lừa đảo trực tuyến tiếp tục hoành hành, gây những hậu quả nặng nề tại Việt Nam trong năm 2024. Thống kê, cứ 220 người dùng mạng thì sẽ có một người là nạn nhân của lừa đảo trực tuyến, tỷ lệ là 0,45%. Tổng thiệt hại gây ra trong năm 2024 ước tính lên tới 18.900 tỷ đồng. Một con số gây “giật mình”!
Hình thức tấn công của các đối tượng lừa đảo rất đa dạng và tinh vi. Trong đó, phổ biến là dụ dỗ tham gia các chiêu trò đầu tư giả, hứa hẹn lợi nhuận cao; giả mạo danh tính cơ quan, tổ chức; lừa thông báo trúng thưởng, khuyến mãi lớn; bên cạnh đó là dọa khóa sim điện thoại vì chưa chuẩn hóa thuê bao, du lịch giá rẻ, giả mạo biên lai chuyển tiền thành công, giả giáo viên/nhân viên y tế báo con đang cấp cứu, giả các trang thông tin điện tử cơ quan, doanh nghiệp (ngân hàng, BHXH…), chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng… Quả là có quá nhiều ma trận để mắc bẫy, mất tiền oan uổng.
Ở thời đại mà ai nấy đều dễ dàng trao đổi, mua bán, chuyển tiền… chỉ cần có điện thoại kết nối mạng, nếu như không có những kỹ năng để bảo đảm an toàn tuyệt đối cho bản thân, thì sẽ không khó bị gạt. Nói cách khác, việc ứng dụng công nghệ cao như dao hai lưỡi, khiến cho một số người khi tiếp xúc các nội dung giả mạo đã không thể phân biệt được thật - giả, dẫn tới bị mắc lừa. Có một chi tiết cần lưu ý là số người dính bẫy công nghệ phần lớn có nguyên nhân từ chuyện rò rỉ thông tin dữ liệu cá nhân trong quá trình sử dụng các dịch vụ thiết yếu như nhà hàng, khách sạn, siêu thị; hoặc khi dùng mạng xã hội. Ngoài ra, kẻ xấu cũng đánh vào lòng tham, đánh vào tâm lý run sợ, thiếu thời gian tỉnh táo đối chứng các nguồn. Ngoài các kịch bản tinh vi, những đối tượng lừa đảo còn sử dụng các phương thức công nghệ khác như trí tuệ nhân tạo để tạo video, tạo giọng nói giả mạo nhằm xây dựng lòng tin từ nạn nhân; ứng dụng công cụ tự động để giao tiếp liên tục với nạn nhân; dùng phần mềm chuyên dụng trên máy tính để thực hiện cuộc gọi, tiếp cận nhiều người cùng lúc... Do đó, các chuyên gia đưa ra khuyến cáo nên hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân khi không cần thiết; trước khi cung cấp thông tin, cần kiểm tra kỹ lưỡng uy tín của các website và doanh nghiệp; sử dụng mật khẩu mạnh, khác biệt cho mỗi tài khoản; cần cẩn trọng, không bắt chuyện với các cuộc gọi không có số định danh hoặc không có trong danh bạ (số lạ); không cài đặt, tải về các phần mềm, ứng dụng không rõ nguồn gốc cũng như không truy cập vào các liên kết đáng ngờ đòi hỏi thông tin cá nhân; kết thúc ngay cuộc gọi nếu thấy nội dung không liên quan tới nhu cầu của mình để tránh bị lừa đảo…
Trong một nhận định khác đến từ các cơ quan chức năng, người già thường dễ rơi vào bẫy lừa gạt và phần nhiều nạn nhân ít trình báo cơ quan chức năng. Cần hiểu việc báo cáo với các cơ quan chức năng khi gặp lừa đảo là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của bản thân và ngăn chặn các hành vi phạm pháp tiếp theo, nhất là sắp tới, dự báo sẽ có sự bùng nổ của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), nên người dùng cần trang bị kiến thức, sử dụng các công cụ bảo mật tiên tiến và cẩn trọng, cảnh giác cao hơn.
Có một điểm nữa cũng nên nhắc qua, đó là thời gian vừa qua, những thông tin về lừa đảo qua điện thoại, qua mạng cũng đã “gõ cửa” các dòng tu, giới tu sĩ, và đã có không ít vị mắc bẫy. Vì vậy các giáo xứ, dòng tu, ngoài việc nhắc nhở thường xuyên cho giáo dân không bị rơi vào tình trạng tổn hại tài sản, thì bản thân những tu sĩ cũng nên có sự tỉnh táo nhất định, khi kẻ xấu thường đánh vào tâm lý dễ động lòng trắc ẩn hoặc thường bối rối lo toan của những người tu hành.
Phong Diệp
Bình luận