Không phải ai cũng cảm thấy thoải mái khi ngồi tàu, xe hoặc máy bay. Đối với một số người, việc sử dụng các phương tiện vận chuyển này tạo ra cảm giác cực kỳ khó chịu như choáng, chóng mặt hoặc thậm chí nôn mửa.
Tình trạng này, được gọi là “say khi chuyển động”, có thể xảy ra đối với mọi lứa tuổi, nhưng chủ yếu là phụ nữ và trẻ em. Bên cạnh tàu xe là nguyên nhân thường gặp nhất, các chuyển động trên tàu lượn cao tốc hoặc chơi thuyền lắc Viking trong các công viên giải trí, thậm chí xem phim 3D cũng có thể gây ra cảm giác buồn nôn đó.
Tuy say chuyển động không phải là điều có thể đe dọa đến tính mạng, nhưng những triệu chứng của nó đặc biệt khủng khiếp, có thể biến một chuyến du lịch lẽ ra phải thoải mái và nhiều niềm vui trở thành cơn ác mộng cuộn lên từ dạ dày của bạn. Câu hỏi được đặt ra là tại sao di chuyển trên phương tiện lại khiến một số người muốn phát bệnh? Theo bác sĩ Hilary Hawkins của tổ chức Orlando Health Physician Associates, câu trả lời có thể là do các “dữ liệu” bị xung đột khi gửi về não bộ, nhưng bộ não lại phát hiện cơ thể vừa đồng thời đứng yên lại vừa chuyển động cùng lúc: “Bạn không đổ bệnh trong lúc bước đi; bạn mắc bệnh khi cơ thể trong trạng thái tĩnh tại nhưng cái khác đang di chuyển. Trung tâm giữ thăng bằng ở tai trong của bạn tiếp nhận cái gì đó khác hơn so với thực tế”.
Các cấu trúc của tai trong được gọi chung là hệ thống tiền đình, đóng vai trò phát hiện trọng lực và chuyển động, đồng thời dẫn truyền tín hiệu đến não giúp bạn giữ thăng bằng. Những tín hiệu này được bổ sung bằng các dữ liệu tiếp nhận từ nhiều giác quan khác, nhưng vấn đề sẽ xảy ra nếu các nguồn dữ liệu xung đột với nhau. Ví dụ, khi ngồi trong một chiếc xe đang di chuyển, cặp mắt bạn nhìn thấy quang cảnh lướt qua nên thông tin với não bộ rằng cơ thể đang trong quá trình chuyển động. Thế nhưng cơ thể lại gửi về một “câu chuyện” khác, do bản thân vẫn ngồi yên tại chỗ. Thế là bệnh say do chuyển động ập đến khi bộ não không biết được nên “tin” vào thông tin gì.
“Các tín hiệu bị rối loạn”, theo bác sĩ Hawkins, kéo theo tình trạng muốn nôn mửa, đổ mồ hôi, nhức đầu và ớn lạnh khi các phản ứng stress lần lượt xuất hiện do cơ thể bị mất thăng bằng. Tuy nhiên, tài xế lại ít bị say xe hơn hành khách do hành động điều khiển xe đã giảm tối thiểu những tín hiệu lẫn lộn này, nên bộ não không bị đẩy vào tình trạng lúng túng. Nôn ói thường là triệu chứng đầu tiên báo hiệu tình trạng say xe, nhưng hầu như trong mỗi trường hợp, các phản ứng khác cũng lập tức theo sau, như uể oải, bứt rứt và đầy bao tử, theo báo cáo đăng trên chuyên san American Family Physician. Việc phát hiện sớm các triệu chứng và hành động nhanh chóng can thiệp có thể ngăn chặn cơn say xe trước khi nó bột phát, theo các tác giả cuộc nghiên cứu.
Tuy nhiên, nếu cơn say xe đã “đổ bộ” thành công, trừ phi xe ngừng, bạn hầu như chẳng còn cách nào khác để thoát khỏi cảm giác vô cùng khó chịu này. Một số cuộc nghiên cứu khác phát hiện tư thế ngồi nhìn thẳng về phía trước và khóa tầm mắt vào đường chân trời có thể giảm nhẹ các triệu chứng. Người bị ảnh hưởng cũng có thể chọn điểm ít chuyển động nhất trên xe nếu muốn xoa dịu đầu óc và cơ thể. Nói tóm lại, bạn hãy cố gắng giảm các tín hiệu hỗn loạn xuống mức thấp nhất. Nếu trong ô tô, nên ngồi hàng ghế trước, nếu trên tàu, chọn vị trí ở khoảng giữa, còn trong trường hợp xe buýt, cố gắng ngồi sát cửa sổ để hít không khí tươi mát, hoặc nhắm mắt để tránh nhìn cảnh vật đang chạy lùi xung quanh.
Nhàn Vân
Bình luận