Kết quả của kỳ thi Trung học phổ thông Quốc gia (THPT) 2019 đã lặp lại một thực tế từ nhiều năm trước. Môn Sử có điểm số kém nhất trong các môn thi tốt nghiệp với hơn 15.000 thí sinh bị điểm liệt môn này. Ðiều làm chúng ta suy nghĩ là tồn tại một mâu thuẫn giữa đương đại và quá khứ. Các ngành Du lịch, Văn hóa, Sử học, Khảo cổ, Nhân chủng… luôn có những quảng bá và các nghiên cứu cơ bản về bề dày lịch sử của nước ta. Có hàng nghìn di tích được xếp hạng, có 63 bảo tàng lịch sử các tỉnh bên cạnh Bảo tàng lịch sử quốc gia. Tuy nhiên xem ra các thế hệ trẻ đương đại chẳng mấy thẩm thấu và quan tâm nhiều đến cố gắng của chức năng và chuyên ngành. Từ thực trạng này, người ta mới truy tìm nguyên nhân tại sao thế hệ trẻ Việt Nam lại không mấy mặn mà với môn Sử.
![]() |
Các ý kiến từ ngành sư phạm đưa ra luận điểm: Sở dĩ môn Sử có điểm thấp trong các kỳ thi đại học trước đây và THPT Quốc gia hiện nay là vì quan niệm chính - phụ trong công tác giảng dạy. Cũng như các môn Giáo dục công dân, Kỹ thuật… môn Sử đối với học sinh cấp ba chỉ là “môn phụ” bên cạnh các môn chính như Toán, Văn, Lý, Hóa. Quan điểm chính - phụ đã ảnh hưởng không nhỏ tới cách nghĩ của học sinh. Ðã là phụ thì không quan trọng, mối quan tâm phải là môn chính. Từ quan niệm này dẫn đến cách học Sử mang tính thời vụ, đối phó, để cho qua… Nhưng có ai biết, để rành “môn phụ” này, đòi hỏi sự nghiêm túc đọc, học và trải nghiệm. Vì ít thí sinh có hành trình kiếm tìm tri thức lịch sử như vậy, kết quả là rất nhiều thí sinh bị điểm liệt. Việc tạo khái niệm “chính - phụ” cũng cần nhìn lại từ chính các thầy cô. Nếu thầy dạy Toán, Văn coi Sử Ðịa là môn phụ thì vô tình đã tạo ra một thói quen trong cách nghĩ của học sinh. Thực chất, chẳng có gì là chính và phụ trong môn học, miễn là giáo viên phải bảo đảm kiến thức, đạo đức và lương tâm nghề nghiệp của mình. Mỗi môn học trong chương trình đều có giá trị riêng và quan trọng như nhau. Các môn học là bình đẳng, đừng nên áp đặt suy nghĩ rằng mình mới là trung tâm, làm ảnh hưởng tới giới trẻ.
“Tiên trách kỷ, hậu trách nhân”- chính những người trong ngành Sử cũng phải xem lại mình. Tại sao học sinh chán học môn Sử ? Nếu Sử học mà cứ giáo điều, mô phạm, nặng con số, thích mô tả những chiến thắng… thì thực sự khiếm khuyết trong cách truyền tải giá trị của lịch sử cho thế hệ đương đại. Ðiều đó có nghĩa là từ khâu soạn sách giáo khoa phổ thông cho đến cách giảng dạy và kỹ năng sư phạm cần phải cải cách để tạo tính hấp dẫn đối với người học.
Ở các nước hiện đại như Anh, Pháp, Mỹ, Nhật…, những người làm trong lĩnh vực Sử học luôn được coi trọng và đối xử bình đẳng về mặt nghề nghiệp như những ngành nghề hấp dẫn khác. Ðiều này đã tạo ra một lực đẩy về cống hiến và chuyên tâm để việc giáo dục môn lịch sử cho mọi công dân đạt hiệu quả nhất. Trông người lại nghĩ đến ta. Các cử nhân Sử học, hay sư phạm Sử học ở ta luôn phải chạy dài trong hành trình xin việc, và dù có kiếm được việc thì thu nhập từ ngành Sử cũng không bảo đảm một cuộc sống ổn định để yêu nghề. Khi những chủ thể của ngành Sử mải mê cho cuộc sống mưu sinh, cũng thật khó đòi hỏi họ dành toàn bộ thời gian cho cộng việc. Rõ ràng, để học sinh không thờ ơ với môn Sử, cần có một sự cải đổi từ tư duy, cách nghĩ và chính sách đãi ngộ với những người làm Sử học.
Ngô Quốc Ðông
Bình luận