Những địa chỉ lịch sử - văn hóa vắng vẻ…

Giá trị giáo dục về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật... của các bảo tàng, di tích thật sự sâu sắc, không sách vở nào thay thế được: hồn vía đất nước, vùng miền, thời đoạn lịch sử, danh nhân... gói trong từng cổ vật, kiến trúc, cội cây, những chi tiết nhỏ nhất qua nghìn năm, vạn năm để lại. Việc bảo tồn đóng vai trò níu giữ thời gian, chuyển thông điệp cho hậu thế...

Đất nước trải qua những giai đoạn phát triển văn hóa - nghệ thuật đặc sắc, phản ánh qua kiến trúc, sản phẩm… Bảo tàng văn hóa - nghệ thuật có vai trò quan trọng nhấn mạnh bản sắc Việt, cái riêng trong hội nhập mạnh mẽ ngày nay để hòa nhập không hòa tan.

Bảo tàng Sóc Trăng nhìn từ một góc sân - ảnh: Công Nguyên

Có dịp đến thăm các bảo tàng, địa chỉ văn hóa - lịch sử ở các nơi trên dải đất hình chữ S này, người viết đã có cái nhìn riêng. Bên cạnh xúc cảm mạnh mẽ trước hồn vía vọng từ quá khứ về lịch sử và văn hóa, đọng trong lòng nhiều tiếc nuối khi các điểm văn hóa - lịch sử ở không ít chốn vắng vẻ khác thường, như bị lãng quên.

Bảo tàng lịch sử TPHCM, một công trình kiến trúc đẹp ngay trung tâm thành phố, các cổ vật được trưng bày khá phong phú, một địa chỉ không thể bỏ qua khi đến Hòn Ngọc Viễn Đông đối với du khách quốc tế và đồng bào khắp các tỉnh thành, để hiểu sâu sắc về đất nước Việt Nam qua hành trình lịch sử. Song lượng khách tham quan quả thực khiêm tốn nếu so với quy mô và tầm quan trọng của bảo tàng.

Lăng Thoại Ngọc Hầu ở Núi Sam (An Giang) ghi dấu ấn thời mở đất phương Nam gắn với bậc tiền nhân hiển hách, có phụng thờ và di mộ tướng quân cùng nhị vị phu nhân và binh sĩ, một địa chỉ thiêng nhưng cũng nhạt nhòa hương khói, trái hẳn không khí chen chân lễ bái ngay bên đối diện thờ Bà Chúa Xứ.

Ở Vĩnh Long, miệt Trà Ôn, vùng đất mới trù phú cây trái, gần sát thị trấn huyện lỵ có Lăng mộ Quan Thống chế điều bát Nguyễn Văn Tồn - một danh nhân tận trung tận hiến cho triều đình nhà Nguyễn thời kỳ gian khó mở đất, giữ đất. Vị công thần người gốc Khmer giúp triều đình biết bao công nghiệp từ võ bị đến xây dựng kinh tế. Ông lao tâm lao lực vì xã tắc, qua đời, nhà Nguyễn xây Lăng và cấp phu mộ trông coi. Tiếc khi Lăng, trừ những ngày kỷ niệm thường lệ có lễ hội, ngày bình thường vắng khách tham quan phụng viếng bậc hữu công và địa chỉ này không có nhiều người biết cho dù ngay thị trấn Trà Ôn dùng tên ông đặt cho cung đường đẹp nhất: Thống chế Điều bát.

Bạc Liêu cũng có những di tích đáng kể như di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia Tháp cổ Vĩnh Hưng, có giá trị không gì so sánh khi gìn giữ tháp cổ từ cổ đại của văn minh Chân Lạp trên đất phù sa mới. Tháp mang nét sắc sảo của một lịch sử xa xôi lắm, bụi gạch lưu dấu thời gian ở một vùng chuyên canh lúa nước. Ngắm, đến gần, vào hẳn trong tháp, cảm xúc mang về trĩu nặng suy tư. Vùng đồng bằng sông Cửu Long rộng lớn có một lịch sử lâu dài lưu giữ ở chỗ hiếm hoi sót lại nơi đây, vậy mà khung cảnh vắng đến lặng người, thiệt khó tin cho dù đường đến Tháp không đến nỗi quá khó, chỉ cách chợ Vĩnh Hưng một đoạn đường làng. Tìm đến bảo tàng Bạc Liêu ở tỉnh lỵ, nơi bố trí trưng bày về Tháp cổ Vĩnh Hưng ở một gian phòng riêng, nhưng bảo tàng còn vắng khách tham quan hơn cả Tháp cổ, phòng trưng bày ẩm thấp, ngôi nhà hơn trăm năm tuổi lưu giữ các cổ vật và phiên bản cũng xuống cấp...

Nơi tỉnh bạn Sóc Trăng cận kề Bạc Liêu, dù bảo tàng bề thế xây dựng kiên cố, hạ tầng tốt cùng hiện vật khá phong phú song khung cảnh vẫn có nét tương đồng với bảo tàng Bạc Liêu ở sự vắng vẻ.

Tình trạng ấy có lẽ không chỉ ở vài ba địa chỉ văn hóa - lịch sử đã liệt kê, đất nước có nhiều di tích lịch sử văn hóa nghệ thuật, qua báo chí, cũng cho thấy sự vắng vẻ. Ở thủ đô, tình hình khả quan hơn, các bảo tàng, khu đền Ngọc Sơn ở Hồ Hoàn Kiếm quanh năm có lượng khách tham quan khá. Tại Sài Gòn, di tích lịch sử dinh Độc Lập có đông lượng khách tham quan trong các di tích lịch sử của quốc gia, và suốt năm. Đấy chính là những điểm sáng trong bảo tồn bảo tàng, chăm sóc địa chỉ lịch sử - văn hóa cũng như thể hiện sự quan tâm của đồng bào, cùng bè bạn năm châu. Bảo tồn bảo tàng quảng bá cùng ý thức quan tâm của đồng bào cấu thành điều kiện khiến các địa chỉ lịch sử - văn hóa thu hút khách tham quan từ mọi nơi, không bị lãng quên.

Trong tình hình môn lịch sử loay hoay cải cách sắp xếp trọng khinh chính phụ, rồi các địa chỉ lịch sử - văn hóa bị rơi vào lặng lẽ, hồn thiêng sông núi có bị mòn vơi chăng? Hình dung hình ảnh từng đoàn học sinh có thầy cô giáo hướng dẫn tham quan các bảo tàng, di tích trong sự trang nghiêm, có chút gì đó vui hơn, gieo niềm trân trọng với quá khứ của ngày hôm nay... Lớp trẻ cần kết nối, chạm vào lịch sử tiền nhân để thấm đẫm bản sắc Việt. Khi cả việc học sử và trực quan văn hóa - lịch sử bị xem nhẹ, thiệt đáng lo!

CÔNG NGUYÊN

Chia sẻ:

Bình luận

có thể bạn quan tâm

Văn hóa cúng đất đai
Văn hóa cúng đất đai
Tập tục cúng đất đai theo cổ lệ của phương Nam là tập tục thờ cúng của cả cộng đồng khai khẩn. Việc cúng đất mùng 10 Tết hàng năm là phong tục tốt đẹp của đạo nghĩa uống nước nhớ nguồn, lối sống hài hòa, thân thiện với thiên...
Chuỗi hạt bình an
Chuỗi hạt bình an
Có một dạo, chị hay cảm thấy bất an mỗi lúc ra đường, nhất là khi phải lái xe buổi tối một mình, không gian trống trải phía sau cứ khiến gờn gợn. Chị kể nỗi niềm vu vơ ấy với bạn, mấy hôm sau liền được bạn tặng một...
Gởi tôi, hồi còn nhỏ...
Gởi tôi, hồi còn nhỏ...
Niichi, một tài khoản Twitter (nay là X) từ Nhật Bản, đã vẽ ba bức tranh khiến nhiều người cảm động và suy ngẫm.
Văn hóa cúng đất đai
Văn hóa cúng đất đai
Tập tục cúng đất đai theo cổ lệ của phương Nam là tập tục thờ cúng của cả cộng đồng khai khẩn. Việc cúng đất mùng 10 Tết hàng năm là phong tục tốt đẹp của đạo nghĩa uống nước nhớ nguồn, lối sống hài hòa, thân thiện với thiên...
Chuỗi hạt bình an
Chuỗi hạt bình an
Có một dạo, chị hay cảm thấy bất an mỗi lúc ra đường, nhất là khi phải lái xe buổi tối một mình, không gian trống trải phía sau cứ khiến gờn gợn. Chị kể nỗi niềm vu vơ ấy với bạn, mấy hôm sau liền được bạn tặng một...
Gởi tôi, hồi còn nhỏ...
Gởi tôi, hồi còn nhỏ...
Niichi, một tài khoản Twitter (nay là X) từ Nhật Bản, đã vẽ ba bức tranh khiến nhiều người cảm động và suy ngẫm.
Sài Gòn có một phiên  chợ xanh tử tế
Sài Gòn có một phiên chợ xanh tử tế
Không chỉ là một khu chợ, đây còn là nơi giao lưu, chia sẻ giữa người mua và người bán. “Đến đây, ngoài mua sắm còn có thể trao đổi các câu chuyện đời thường, những lời chào hỏi ấm áp”, chị Trần Xuân Quỳnh, một khách hàng quen thuộc,...
Cà phê 24h  “văn phòng làm việc” của người trẻ
Cà phê 24h “văn phòng làm việc” của người trẻ
Trước đây, quán cà phê chủ yếu là nơi gặp gỡ, trò chuyện. Theo thời gian, các quán cà phê mở cửa suốt 24 giờ trở thành địa điểm lý tưởng cho những ai cần không gian yên tĩnh để tập trung làm việc hoặc học tập trong nhiều giờ...
Làm gì để lãnh nhận ơn toàn xá trong Năm Thánh ?
Làm gì để lãnh nhận ơn toàn xá trong Năm Thánh ?
Trong Năm Thánh 2025, có nhiều cách, nhiều việc làm để một tín hữu có thể lãnh nhận được ơn toàn xá. Bạn chọn làm điều gì, cách nào để được lãnh nhận ơn toàn xá? Vì sao?
Khởi công cầu cửa ngõ phía Ðông TP HCM
Khởi công cầu cửa ngõ phía Ðông TP HCM
Cầu Bà Cả có tổng vốn hơn 232 tỷ đồng đã được khởi công sáng 3.2.2025, góp phần giảm ùn tắc nút giao Gò Dưa và chỉnh trang đô thị phía đông TPHCM.
Có một cái tết nhẹ nhàng
Có một cái tết nhẹ nhàng
Kỳ nghỉ Tết “không dài không ngắn” đã khép lại, mọi thứ dần trở về với guồng quay vốn dĩ. Nhìn lại cả cái Tết Ất Tỵ, cụm từ “nhẹ nhàng hơn” có lẽ tóm được gọn nhất cho cả không khí một mùa Tết cổ truyền.
Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng chúc Tết lãnh đạo TPHCM
Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng chúc Tết lãnh đạo TPHCM
Ngày 27.1.2025, phái đoàn Tòa Tổng Giám mục TGP TPHCM do Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng dẫn đầu, đã đến thăm, chúc mừng Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 Thành ủy TPHCM.