Các nhà nghiên cứu phát hiện một biện pháp đơn giản, hiệu quả mà lại ít tốn kém để giảm nhiệt độ toàn thành phố trong mùa hè nóng nực.
Sơn trắng hoặc sơn phản quang có thể là một trong những biện pháp tốt nhất để giảm nhiệt độ ngoài trời ở những đô thị như thủ đô London của Anh và Singapore. Những mái nhà màu trắng hoặc được sơn phản quang có hiệu quả hơn hẳn việc phủ cây xanh hoặc lắp bảng điện mặt trời trên mái, thậm chí còn vượt qua hiệu quả trồng thêm cây xanh trên đường phố.
Sự lợi hại của sơn trắng
Một cách trùng hợp, cùng lúc có hai cuộc nghiên cứu khác nhau được thực hiện nhằm thẩm định hiệu quả của “hiệu ứng làm mát mái nhà” ở vùng đô thị. Kết quả cho thấy việc sơn mái nhà màu trắng hoặc phủ chất phản quang có thể giảm nhiệt độ ngoài trời xuống 2 độ C. Trong cuộc nghiên cứu đầu tiên, đội ngũ các nhà khoa học của Đại học London (UCL) sử dụng mô hình của vùng thủ đô Anh để thử nghiệm nhiều biện pháp hạ nhiệt khác nhau. Tiến sĩ Oscar Brousse và các đồng sự đã sử dụng những mô hình mô phỏng khí hậu để quan sát sự thay đổi nhiệt độ ở London trong 2 ngày nóng nhất năm 2018. Nhiệt độ mùa hè năm đó ở thủ đô Anh có lúc tăng lên 35,6 độ C. Những biện pháp họ thử nghiệm bao gồm sơn trắng các mái nhà, sử dụng thiết bị điều hòa nhiệt độ, hoặc lắp các bảng điện mặt trời lên mái.
Theo báo cáo được công bố gần đây trên chuyên san Geophysical Research Letters, kết quả cho thấy mái nhà sơn màu trắng mang đến hiệu quả hơn hẳn những biện pháp can thiệp khác. Đội ngũ UCL cho biết mô hình thể hiện nhiệt độ trung bình ngoài trời trong 2 ngày nóng nhất năm 2018 giảm 1,2 độ C, có những nơi giảm đến 2 độ C nếu dùng biện pháp trên. Để so sánh, hành động phủ thêm cây xanh trên đường phố cũng chỉ giảm được nhiệt độ không khí khoảng 0,3 độ C, trong khi biện pháp phủ bảng điện mặt trời lên mái nhà giúp giảm 0,5 độ C.
Đồng thời, báo cáo ghi nhận việc sử dụng máy lạnh trong khi có thể làm mát trong nhà, nhưng lại đẩy nhiệt độ ngoài trời tăng thêm 1 độ C ở những khu vực thuộc trung tâm London. “Đối với thủ đô Anh, biện pháp làm mát hiệu quả nhất ở góc độ người đi đường chính là sơn mái nhà màu trắng”, theo tiến sĩ Brousse. Dù cuộc nghiên cứu chỉ sử dụng dữ liệu thời tiết của 2 ngày cho mô phỏng khí hậu, trưởng nhóm Brousse nhận định kết quả thu được đồng nhất với các báo cáo được công bố trước đó ở những nước khác.
Sự can thiệp tối thiểu
Trong một báo cáo được công bố vào tháng 3.2024, các nhà nghiên cứu của Đại học Công nghệ Nangyang (NTU) kiểm tra một biện pháp giảm nhiệt độ cho đô thị: sơn chất phản quang lên mái nhà, đường sá và các bức tường bên ngoài một quận công nghiệp của Singapore. Kết quả cho thấy nhiệt độ ngoài trời có thể giảm đến 2 độ C vào thời điểm nóng nhất trong ngày, theo báo cáo đăng trên chuyên san Sustainable Cities and Society. Giáo sư Wan Man Pun của nhóm nghiên cứu tiết lộ nhóm của ông đã sử dụng sơn phản quang có hợp chất titanium dioxide. Đây là hợp chất thường được sử dụng trong kem chống nắng và chứng minh được năng lực phản xạ ánh sáng.
Ông giải thích loại sơn trên có thể ngăn chặn các tòa nhà hấp thu nhiệt lượng từ ánh nắng chói chang của Mặt trời. Dựa trên báo cáo này, Singapore dự kiến sẽ triển khai dự án thí điểm sơn phản quang cho các tòa nhà ở Bukit Batok và Sin Ming vào quý 3 năm nay, tờ The Straits Times đưa tin.
Ở những nơi khác, cơ chế mái nhà làm mát đã được áp dụng ở Hy Lạp, đất nước đã trải qua những ngày hè chói chang, cũng như một số khu vực của Ấn Độ, nơi phải chống chọi các đợt sốc nhiệt nguy hiểm. Các thành phố lâu nay vẫn được xem là “chảo nhiệt”, nơi nhiệt độ lúc nào cũng cao hơn so với khu vực xung quanh do các tòa nhà và đường sá hấp thụ lượng lớn sức nóng từ mặt trời. Trong lúc xu hướng từ bỏ nông thôn ra thành thị tiếp diễn, và sóng nhiệt đang kéo dài hơn và với mức độ nghiêm trọng hơn do biến đổi khí hậu, việc tìm ra những biện pháp ứng phó được xem là ưu tiên cho các nhà quy hoạch đô thị.
Việc sơn mái nhà được xem là biện pháp ít can thiệp nhất với cảnh quan đô thị, đồng thời lại dễ thực hiện và mang lại kết quả tức thời nếu so với những biện pháp cần sự can thiệp mạnh hơn, theo ông Kiran Kumar Donthu, tác giả chính của báo cáo ở Singapore. Bên cạnh việc sơn mái nhà màu trắng, các nhà quy hoạch đô thị cũng được khuyến cáo nên tiến đến triển khai các biện pháp khác như phủ xanh mái nhà, lợp mái bằng bảng điện mặt trời. Cây xanh có thể tăng cường đa dạng sinh thái và tạo môi trường sống tốt hơn cho con người, còn điện mặt trời áp mái cung cấp năng lượng sạch cho các hộ gia đình và nhà máy.
HỒNG HOANG
Bình luận