Giày dép vốn khét tiếng là khó tái chế và đại đa số giày khi không còn sử dụng đều phải vứt đi. Liệu thiết kế mới có thể giúp giảm ảnh hưởng xấu đến môi trường từ giày dép hay không?
Mẫu thiết kế đầu tiên được công bố về giày dễ phân hủy, có lẽ vẫn chưa lập tức trở thành xu hướng thời trang hiện nay. Màu sắc nhạt và lỗ chỗ thoáng khí, chúng có bề ngoài tương tự như được pha trộn từ giày Crocs và nấm báo mưa trên đất rừng.
Thế nhưng, những nhà sáng chế dòng giày mới hy vọng đây sẽ là đột phá lớn lao kế tiếp trong lĩnh vực giày dép bền vững: Đó là loại giày đầu tiên trên thế giới được in 3D, đo ni đóng giày cho từng bàn chân và có thể phân hủy vào cuối chu kỳ sử dụng. Sự xuất hiện của giày dễ phân hủy là nỗ lực mới nhằm ngăn chặn tình trạng hàng triệu đôi giày bị quẳng ra các bãi rác hằng năm, gây ô nhiễm môi trường.
Ô nhiễm như ngành thời trang
Thời trang nằm trong số những ngành công nghiệp gây ô nhiễm hàng đầu thế giới. Ngành này chịu trách nhiệm khoảng 10% lượng khí thải carbon toàn cầu và tiêu thụ quá nhiều nước cũng như đất đai trong quá trình sản xuất. Những đôi giày hiện đại nằm trong số những vật phẩm khó sản xuất nhất theo hướng bền vững vì mức độ phức tạp của chúng, theo tờ The Guardian dẫn lời các chuyên gia của ngành. Có rất ít số liệu đáng tin cậy về số lượng giày dép được sản xuất mỗi năm để phục vụ nhu cầu của hơn 8 tỉ người. Và gần như số liệu về ảnh hưởng môi trường của giày ở mức độ vô cùng khan hiếm.
Đa số giày được làm từ vải tổng hợp, cao su, nhựa và kim loại, thường được dán lại bằng keo siêu dính, rất khó phân hủy. Đại đa số giày đều bị vứt thẳng ra bãi rác sau khi hết công dụng, phải mất hàng trăm năm để phân hủy. Hiện có những nỗ lực tiên phong để chế tạo giày tái chế được cho ngành công nghệ 70 tỉ USD, với một số nhãn hàng cung cấp dịch vụ thu gom giày từ khách hàng.
Tiên phong của giày dễ phân hủy
Với mẫu giày dễ phân hủy, hãng giày Vivobarefoot (trụ sở tại London, Anh) đã bắt tay với công ty khoa học vật liệu Balena để tạo ra các đôi giày nguyên mẫu và hiện chưa sẵn sàng bán ra thị trường. Giày tự hủy được sản xuất tại cửa hàng sau khi các nhân viên lấy mẫu chân của khách hàng, kế đến mất hơn 30 giờ để in ra. Đến khi đi mòn, giày có thể được gởi về một cơ sở công nghiệp để phân hủy một cách không độc hại.
“Chúng tôi nỗ lực xây dựng phân khúc sản xuất giày tái sinh trong ngành sản xuất khét tiếng là chạy theo thời trang và ngắn hạn”, theo ông Asher Clark, người đồng sáng lập Vivobarefoot. Đối với những người cùng chung chí hướng với ông Clark, họ muốn xây dựng lại ngành công nghiệp nhẹ trước đây chủ yếu sản xuất ở nước ngoài và chuyển sang hướng chụp ảnh bàn chân và in giày bằng máy 3D đầu tiên trên thế giới. Với cách tiếp cận mới, họ cho rằng sẽ cắt giảm mạnh tình trạng lãng phí trong chuỗi cung ứng, đồng thời mang đến giải pháp vào cuối chu kỳ sử dụng cho ngành giày dép.
Đến thời điểm hiện tại, giày dễ phân hủy có giá đắt đỏ, sẽ được niêm yết với giá từ 200 đến 260 bảng Anh (6,2 đến 8,1 triệu đồng). Và, điều cần lưu ý là dòng giày mới không quá bền như những loại giày sản xuất theo phương thức bình thường. “Có sự đánh đổi giữa năng lực phân hủy sinh học và độ bền của giày”, ông Clark thừa nhận. Hiện hai công ty vẫn tiếp tục cải tiến thiết kế trong quá trình thử nghiệm để cho ra đời dòng giày phù hợp hơn.
Thách thức
Theo chuyên gia Luca Mosca, Công ty tư vấn bền vững Quantis, thì keo và những vật liệu kết dính lâu nay là nguyên nhân khiến giày khó tái chế, thậm chí cả khi họ sử dụng những vật liệu mới như “da” xương rồng, làm từ lá của cây lưỡi rồng, hay xương rồng tai thỏ, vật liệu làm từ quả nho... Ông cho rằng hiện vẫn khó có thể phân định đâu là một đôi giày thân thiện môi trường, và liệu người tiêu dùng có quyết định sử dụng chúng càng lâu càng tốt hay không.
Chuyên gia Mosca nhận định thêm : Những vật liệu thay thế mới như “da” xương rồng là một bước tiến quan trọng, nhưng điểm hạn chế là không thể sản xuất hàng loạt, cũng như không sở hữu mọi đặc điểm như da động vật, vật liệu chủ yếu làm giày lâu nay. “Đó là bước đi đầu tiên đầy khả quan nhưng không đại diện cho một sự lựa chọn hiệu quả để sản xuất quy mô lớn”, ông lưu ý.
BẠCH LINH
Bình luận