Họa sĩ của màu xanh

Do lòng yêu thiên nhiên, ưa thể hiện phong cảnh nông thôn với hình ảnh thiếu nữ miền quê, phối sắc xanh dịu mát nên họa sĩ Lương Xuân Nhị (1914-2006) được mệnh danh là “Họa sĩ của màu xanh”.

Ông sinh ra và lớn lên tại Hà Nội. Có năng khiếu về hội họa nên sau trung học, ông thi đậu trường Cao đẳng Mỹ thuật Ðông Dương, khóa VIII (1932-1937), đồng môn với họa sĩ Ðỗ Ðình Hiệp và sáu sinh viên khác nữa.

Cố họa sĩ Lương Xuân Nhị

Sau khi tốt nghiệp, Lương Xuân Nhị dạy học là chính, sáng tác tranh là phụ, ông được công nhận là Nhà giáo nhân dân. Ngoài công tác giảng dạy, ông cống hiến cho nghệ thuật. Là một trong những họa sĩ đầu tiên thể hiện tác phẩm bằng chất liệu sơn dầu, ngay đầu thập niên 40 thế kỷ XX, ông đã nổi tiếng với những bức tranh Thiếu phụ, Ðọc tin chiến thắng, Cô gái với nón bài thơ… Bức “Ðồi cọ” với sắc xanh tươi tắn, tiêu biểu cho thể loại tranh phong cảnh, hiện lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (Hà Nội).

Trong tác phẩm “Hội họa Hà Nội, những ký ức còn lại”, tác giả Nguyễn Hải Yến khẳng định vị trí tầm cỡ của Lương Xuân Nhị cùng với những tên tuổi nổi tiếng trong làng hội họa như Nguyễn Ðỗ Cung (khóa V), Lưu Văn Sìn (khóa VII), Hoàng Lập Ngôn (khóa IX)… Các họa sĩ cùng thời thì nhận xét: “Tự đáy lòng của Lương Xuân Nhị là sự ngăn nắp của tư duy, mức độ điều tiết của con người tri thức”. Cũng phải thôi, bởi ông vốn là Nhà giáo nhân dân. Trong lòng các học trò, thầy Lương Xuân Nhị là người đã “đánh thức khả năng của họ bằng lòng say mê nghệ thuật chứ không áp đặt”.

Bức tranh “Đồi cọ” của họa sĩ Lương Xuân Nhị

Có lẽ bài học từ phẩm cách nghệ sĩ song hành với tài năng của ông mãi chẳng cũ, là tấm gương cho các thế hệ hậu sinh nhìn vào, suy ngẫm để xác lập phẩm cách của mình trong hoạt động nghệ thuật.

Tuổi già, sức yếu, họa sĩ Lương Xuân Nhị qua đời tại Hà Nội năm 2006, hưởng thọ 92 tuổi.

Tám năm sau ngày ông ra đi, căn gác nhỏ nơi họa sĩ làm việc, vẫn được các con ông gìn giữ nguyên vẹn. Trong tâm trí họ, ông luôn là người cha nghiêm khắc nhưng đôn hậu.

Trong các tác phẩm của ông, một số tranh đã được đưa lên sàn đấu giá với mức giá hấp dẫn như bức sơn dầu “Village du haut Tonkin” (sáng tác năm 1939) đã bán được 215.000 USD tại Nhà đấu giá nghệ thuật Aguttes, Paris, Pháp (6.2019). Sau khi cộng thêm các chi phí khác, tổng giá trị bức tranh hơn 280.000 USD. Trước đó, tháng 4.2019, bức “Xưởng thêu” của ông đạt mức giá 589.286 USD tại sàn đấu giá Drouot, Paris, Pháp.<

LM Giuse Nguyễn Hữu Triết

Trưởng ban Mục vụ Văn hóa TGP.TPHCM